Een nieuwe veldslag in de oorlog om stikstofrechten gaat over de Nederlandse frietaardappel. Verschillende nieuwsbronnen, zoals de NOS en het AD melden dat de stikstofregels nadelig kunnen uitpakken voor de boeren die frietaardappels telen.

Waar komt het op neer? Ongeveer de helft van de frietaardappelen die in Nederland geteeld worden, groeien in zand- of lössgrond. De stikstof die in de gebruikte mest zit, wordt door die grondsoorten minder goed vastgehouden. Daardoor komt er meer stikstof in het grondwater. Om dat te voorkomen kan er na de oogst een 'vanggewas' gezaaid worden, waardoor overgebleven stikstof wordt opgenome en dus (minder) in het grondwater komt.

Dat klinkt logisch. Wat is het probleem? Er zijn twee aardappelseizoenen; vroeg (juni - augustus) en laat (september - oktober). De laatste jaren loopt het seizoen soms langer door, afhankelijk van het weer. Van de overheid moet op zand- of lössgrond per 1 oktober een vanggewas gepland worden, waardoor de aardappelen eerder geoogst zullen moeten worden.

Gevolg: eerder oogsten met een kleine opbrengst (en mogelijk kleinere aardappels), of het jaar erop mag je minder stikstof uitstoten. Overigens kan het vanggewas ook geld opleveren (en wordt er na een oogst aardappelen drie jaar daarna iets anders verbouwt), maar waarschijnlijk weegt dat niet op

Aan de positieve kant staat weer dat de vraag naar frietaardappels stijgt en daarmee ook de prijs en de opbrengsten. Helaas zullen de meeste aardappelboeren, eigenaren van friettenten en liefhebbers van een frietje daar waarschijnlijk geen voordeel van hebben. Kort samengevat: wordt de friet hierdoor kleiner? Waarschijnlijk niet merkbaar. Wordt de friet hierdoor duurder? De kans daarop is helaas groot.

Afbeelding van safaritravelplus, via Wikimedia Commons.

Het zal niemand ontgaan zijn: tot nu toe is het een bijzonder koele en natte zomer geweest. Veel uitjes, vakanties en festivals in Nederland zullen daardoor de afgelopen weken in het water zijn gevallen.

Het slechte weer heeft echter ook een onverwacht voordeel: aardappelen houden van natte zomers en groeien dus in recordhoeveelheden. Dat blijkt uit dit nieuwsbericht. Het resultaat: goedkopere aardappels. Of daardoor ook de frietjes goedkoper zullen worden? Het lijkt me wel de ideale manier om de natte zomer weer een beetje goed te maken.

Eind deze week gaat Frietopia weer eens proberen om zelf wat friet te bakken. Kritische recensies schrijven is één ding, maar het zelf beter doen een ander (we willen natuurlijk niet uitgemaakt worden voor stuurlui aan wal).

Dus hebben we gisteren 25 kilo aardappelen geregeld - we pakken het maar meteen groots aan, we gaan voor een flinke groep studenten friet bakken. Het is nog redelijk vroeg in het aardappelseizoen, dus het was even de vraag wat voor aardappelen we konden krijgen waar goed friet van te bakken is. Vorig jaar hadden we een keer Agria's en dat leverde bijzonder smakelijke friet op, maar Agria is een ras wat pas wat later verkrijgbaar is dus dat was niet echt een optie. Gelukkig zijn er al wel Premières, wat een vroeg ras is en waarvan de lokale aardappelhandelaar me wel 25 kilo `bonken' wilde verkopen (`bonken' is een naam voor de sorteergrootte, en zoals je al bedacht zult hebben zijn het flinke aardappelen, zeer geschikt voor friet dus).

Nu is het met nieuwe aardappelen van een ras wat je niet kent wel even afwachten of we er lekkere friet van kunnen bakken, maar ik heb goede hoop. In ieder geval heb ik er zin in, ik zal achteraf nog wel verslag uitbrengen of de friet inderdaad lekker was.

Wat betreft die aardappelrassen, we willen deze zomer eens een friettest doen met verschillende rassen, dus als iemand nog suggesties heeft voor welke rassen we moeten proberen horen we het graag. En als je mee wilt testen natuurlijk ook, maar daar volgt later waarschijnlijk nog wel een blog over.

Update: Hmm, friet. Het was erg geslaagd, de nieuwe aardappelen lieten zich prima tot knapperige friet verwerken met tevreden frieteters tot gevolg. Zelf friet bakken blijft toch een leuke hobby. De vette apparatuur achteraf schoonmaken is minder leuk, maar dat moet je dan maar over hebben voor lekkere zelfgemaakte friet.

Frietopia kreeg onlangs een interessante vraag per email over het verschil tussen verse friet, fabrieksfriet en zelf voorgebakken en ingevroren friet. De zelf bewerkte friet blijkt voor minder verhoging van de bloedsuiker te zorgen (belangrijk voor mensen met diabetes), maar hoe komt dat? Een lastige vraag, maar wel een leuke uitdaging om te proberen te beantwoorden. Hieronder dus mijn poging tot een verklaring (en sorry als het wat technisch is).

Om iets te kunnen zeggen over de invloed van het eten van friet op de bloedsuikerspiegel, moeten we eerst vaststellen dat een groot deel van de vaste stof in aardappelen bestaat uit zetmeel, wat weer bestaat uit twee soorten glucose (suiker dus, om precies te zijn is zetmeel zo'n 20-30% amylose en 70-80% amylopectine). Zetmeel is dus het relevante ingrediënt om het verschil te verklaren. Bij het bakken van friet ontstaat er aan het oppervlak van de friet door de hitte een soort zetmeelgel die een wat andere chemische structuur heeft. Als deze gel afkoelt herstelt de oorspronkelijke structuur zich niet, maar treedt er iets op wat `retrogradatie' wordt genoemd. Dit betekent dat er een vorm van zetmeel ontstaat die slecht verteerbaar is (voedingsvezel ipv bruikbare koolhydraat). De friet die thuis wordt voorgebakken en daarna ingevroren zal meer van deze vorm van zetmeel bevatten, wat het verminderde effect op de bloedsuikerspiegel zou kunnen verklaren. De verse friet koelt minder ver af, waardoor er minder retrogradatie optreedt.

Dan nog een mogelijke verklaring voor het feit dat fabrieksfriet dit effect niet laat zien. In ieder geval is het zo dat fabrieksfriet meer bewerkingen ondergaat voordat het als friet op je bord ligt dan verse friet. Dit heeft alles te maken met houdbaarheid en waarschijnlijk speelt dat hier ook een rol. Het bakproces en het koelproces (ik kan me voorstellen dat de friet sneller wordt afgekoeld en dieper wordt ingevroren dan dat je thuis zou doen) zijn geoptimaliseerd om de friet goed te kunnen bewaren zonder dat er te veel kwaliteit verloren gaat. Ik kan mij dus voorstellen dat het tegengaan van zetmeel retrogradatie daarbij een rol speelt.

Dit is wat ik bedacht heb, maar er zijn ongetwijfeld mensen die het veel beter kunnen verklaren (ik heb me gebaseerd op het doorkijken van wat voedselwetenschap-artikelen en het opzoeken van terminologie op Wikipedia, niet al te goed onderbouwd dus, ik ben dan ook geen expert). Hierbij dus de uitdaging aan alle voedseltechnici, scheikundigen, frietbakkers en -fabrikanten of anderszins mensen die er verstand van hebben of denken te hebben: bevestig of ontkracht mijn theorie, en in het laatste geval, geef een betere :)

De tropische temperaturen en de aanhoudende droogte zijn niet goed voor de akkerbouw. Vooral de aardappel heeft last van de zomerse temperaturen, zei voorzitter Jaap Haanstra van de vakgroep LTO Akkerbouw vrijdag.

Door het late en koude voorjaar hebben veel gewassen sowieso al een slechte start gemaakt. Nu de temperatuur op sommige plaatsen in het land boven de 35 graden schiet, maken akkerbouwers helemaal spannende tijden mee. Hoe groot de schade wordt, is nog niet te zeggen. "Dat is afhankelijk van wat het weer nog gaat doen deze zomer", aldus Haanstra.

Natuurlijk doen akkerbouwers er alles aan om hun product goed te verzorgen. Maar tegen deze hitte is geen kruid gewassen, zei Haanstra. "Beregenen helpt natuurlijk wel. Maar het water is met deze droogte niet aan te slepen." Aardappels houden er volgens Haanstra wel van als het zonnetje op ze schijnt. "Maar ze staan ook graag met hun voetjes in het water."

Lees het hele artikel hier.