Er is zeker een kans dat je er helemaal niets van gemerkt hebt; maar vanaf juli 2023 waren plastic frietbakjes, vorkjes e.d. in Nederland verbannen voor het afhalen, net als eerder de plastic rietjes en plastic tassen in de winkel.

Nou ja, plastic frietbakjes waren niet helemaal verboden maar er moest een toeslag voor gerekend worden. En vanaf januari 2024 moet in alle horeca herbruikbaar service en bestel aangeboden worden. Het doel van deze maatregelen is om het gebruik van wegwerpplastic in 2026 met 40% te verminderen.

Minder wegwerplastic
Dit gaat terug op een besluit van de de EU in 2018, om van wegwerpplastic af te komen. En met goede reden, want plastic is op lange termijn slecht voor het milieu en slecht voor de gezondheid. Maar het bleek al snel dat er niet goed na was gedacht over de maatregelen. Nadelen waren o.a.:

- Er was geen bedrag afgesproken, dus een heffing van 1 cent kon al.
- Er werd niet of nauwelijks gecontroleerd.
- Milieuvriendelijke alternatieven zijn duurder, en in veel gevallen ook minder geschikt.

Minder geschikt In ieder geval volgens een friettent, die de duurzame verpakkingen weer terugdraaide na klachten, volgens de NOS.

Het definitieve einde?
Vanaf januari wordt er officieel niet meer gecontrolleerd, is op Omroep Gelderland te lezen. Dus betekent dat het definitieve einde van de plasticheffing? Voorlopig wel, maar vast niet voor altijd. Hopelijk wordt deze pauze gebruikt om maatregelen te bedenken die niet ten nadelen zijn voor frietliefhebbers, en ook niet voor de friettenthouders.

Zelf heb ik eigenlijk nauwelijks verschil gemerkt. Misschien ben ik afgelopen jaar iets vaker kartonnen bakjes en houten vorkjes tegengekomen, maar misschien ook niet. Heb jij er wel iets van gemerkt, laat het ons weten!

Een nieuwe veldslag in de oorlog om stikstofrechten gaat over de Nederlandse frietaardappel. Verschillende nieuwsbronnen, zoals de NOS en het AD melden dat de stikstofregels nadelig kunnen uitpakken voor de boeren die frietaardappels telen.

Waar komt het op neer? Ongeveer de helft van de frietaardappelen die in Nederland geteeld worden, groeien in zand- of lössgrond. De stikstof die in de gebruikte mest zit, wordt door die grondsoorten minder goed vastgehouden. Daardoor komt er meer stikstof in het grondwater. Om dat te voorkomen kan er na de oogst een 'vanggewas' gezaaid worden, waardoor overgebleven stikstof wordt opgenome en dus (minder) in het grondwater komt.

Dat klinkt logisch. Wat is het probleem? Er zijn twee aardappelseizoenen; vroeg (juni - augustus) en laat (september - oktober). De laatste jaren loopt het seizoen soms langer door, afhankelijk van het weer. Van de overheid moet op zand- of lössgrond per 1 oktober een vanggewas gepland worden, waardoor de aardappelen eerder geoogst zullen moeten worden.

Gevolg: eerder oogsten met een kleine opbrengst (en mogelijk kleinere aardappels), of het jaar erop mag je minder stikstof uitstoten. Overigens kan het vanggewas ook geld opleveren (en wordt er na een oogst aardappelen drie jaar daarna iets anders verbouwt), maar waarschijnlijk weegt dat niet op

Aan de positieve kant staat weer dat de vraag naar frietaardappels stijgt en daarmee ook de prijs en de opbrengsten. Helaas zullen de meeste aardappelboeren, eigenaren van friettenten en liefhebbers van een frietje daar waarschijnlijk geen voordeel van hebben. Kort samengevat: wordt de friet hierdoor kleiner? Waarschijnlijk niet merkbaar. Wordt de friet hierdoor duurder? De kans daarop is helaas groot.

Afbeelding van safaritravelplus, via Wikimedia Commons.

Het was 2003 toen de eerste frietisten een website maakten om friettenten te recenseren. Ondertussen zijn we 20 jaar, duizenden recensies en 6.5 versies van de website verder. Voor een website is dat stokoud, dus reden om een feestje te vieren!

Wij zijn blij dat er zoveel mensen zijn die net als wij van goede friet houden en er in de loop der jaren voor gezorgd hebben dat Frietopia is uitgegroeid tot wat het nu is, waarvoor hartelijk dank! :)

Waarschijnlijk houden we in de loop van het jaar een friettocht met een afsluitende borrel bij een nog nader te bepalen café. Misschien reiken we dit jaar zelf weer een versie van de Frietopia Awards uit om friettenteigenaren die het de laatste tijd niet makkelijk hebben in het zonnetje te zetten. Meer details hierover volgen in de loop van het jaar.

Baarle, het gekke enclavedorp, al sinds we Frietopia¿ bedacht hebben was er de gedachte die zo nu en dan door mijn hoofd sprong dat we daar toch een keer geweest zouden moeten zijn. De oorsprong van friet wordt altijd betwist tussen Nederland en België en de Engelse term "French Fries" heeft volgens de legende z'n oorsprong in Wallonië of Brussel, omdat de Amerikanen niet wisten in welk land ze waren tijdens de Eerste Wereldoorlog, diezelfde Eerste Wereldoorlog waarbij het dorp Baarle wel weer een vreemde rol speelde als doorvoerluik tussen het door de Duitsers bezette België en het neutrale Nederland. Meerdere stukken België aan alle kanten omgeven door Nederland en daarin dan weer een paar stukken Nederland, in België, in Nederland. Al met al een interessante omgeving om eens een friettocht heen te gaan.

In september 2022 kwam het er eindelijk van, de laatste friettocht dateerde alweer van 2019 en pre-Covid-tijden, de eerste post-Corona-friettocht en de eerste echte goede internationale friettocht. Vanuit Nijmegen en Eindhoven de trein naar Tilburg. Een grote stad, maar niet zo'n goede reputatie. Met bus 132 naar Breda, via Baarle, want dat was ons doel. Het wegdek werd allengs slechter, wat een aanwijzing was dat we inderdaad richting België gingen! Baarle, op het eerste oog een vrij normaal dorp, met een bushalte en een oorlogsmonument daarnaast. En dan, ineens valt het op dat aan de overkant van de weg de verkeersborden net een ander design of lettertype gebruiken!

Direct bij de bushalte zat het enige Belgische cafetaria (De Toerist) van de lijst, dus die sloegen we nog even over. Op naar Friet+ in Baarle-West. Een klein zaakje met Belgische-stijl frieten en de unieke toeristensaus (het heeft iets weg van honing-mosterd-saus). Halverwege ons pakje friet kwam er een eindeloze stoet toeterende vrachtwagens door de straat rijden. Na ons frietje kwamen ze nog eens terug de andere kant op, wat een herrie! We liepen nog een stukje door naar Baarle-West, waar zich een grote drankenhandel bevond, ik kende ze uit Duitsland waar Getränkehalle gemeengoed zijn, maar in België bestaan ze blijkbaar ook. 3000 bieren om uit te kiezen, de bijzondere grensstatus is natuurlijk voor slimme ondernemers een uitgelezen kans om geld te verdienen.

Met enkele bijzondere Belgische bieren in de tas liepen we terug naar het centrum. Cafetaria De Toerist zat op het oog stampensvol, dus die sloegen we over en gingen door naar 't Engeltje een steenworp verderop. We bestellen onder andere een kleintje stoofvlees, een middel met Belse mayo en een grote met "gele curry". Helaas waren er in de straat wegwerkzaamheden, waardoor we uitzicht hadden op een opengebroken straat met een grote machine. We besluiten te wachten met de derde portie friet en even in een lunchroom te gaan zitten en een drankje te drinken. Eén koffie, twee bier, vier fris.

Dan op naar de Toerist, zoals gezegd het enige Belgische cafetaria. Verwarring over verschillende mayonaises, friet die op tafel valt en een milkshake. Magen raken vol, papillen worden dorstig. We maken een ommetje door het overwegend Belgische Baarle-Zuid. Mooie moderne villa's, lelijke vervallen uitvalswegen, grote tabakswinkels, veel vuurwerkwinkels, het is een apart dorp. En die grens, die rare grens, die je maar blijft overschrijden en overschrijden. Diep in het midden van het Belgische Baarle-Hertog, provincie Antwerpen, België, waar alles ineens zo Belgisch is zijn er weer stukken Baarle-Nassau, Noord-Brabant, gewoon Nederland. Vaak is de ene kant van de weg is Nederlands, de andere Belgisch, de grens loopt soms midden door huizen en winkels. Zouden mensen in het dorp het nog doorhebben wanneer ze dagelijks de grens oversteken?

Via het Belgische winkelstraatje lopen we terug naar het derde Nederlandse cafetaria, de vierde in totaal, maar die blijkt er niet meer te zijn, een leeg pand en vervaagde letters op de gevel geven aan dat we wel op de goede plek waren. Oké, drie cafetaria's, we zullen het er mee moeten doen, twee in Nederland, één in België. We besluiten terug te gaan naar Tilburg, en daar nog een drankje te drinken, is ook praktischer qua vervoersmogelijkheden terug in de richtingen Eindhoven en Nijmegen. In een soort post-hipster neon-noir cyberpunk-rooftopbar drinken we bier en cocktails en het wordt nog redelijk laat voordat we thuis zijn.

De eerste echte friettocht in bijna drie jaar, een bijzondere ervaring in een vrij normaal, doch zeer bijzonder dorp.

Nieuwe (flits)bezorgdiensten schieten de laatste tijd als paddenstoelen uit de grond. Handig als je even snel boodschappen wilt bestellen, maar minder fijn als je van de ene op de andere dag naast een druk distributiepunt woont.

Bezorgdiensten voor eten zoals Just Eat en Thuisbezorgd bestaan al vele jaren en zijn bijna niet meer weg te denken uit het frietlandschap. Maar ook over deze diensten neemt de kritiek toe.

Volgens de consumentenbond tonen bezorgdiensten soms misleidende prijzen, of een misleidend aanbod door alles in een straal van 30 kilometer te laten zien. En ondertussen klagen de maaltijdbezorgers over slecht functionerende remmen en lage lonen.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er steeds meer obese kinderen omdat er steeds vaker ongezond eten wordt besteld.

En steeds meer cafetaria's willen stoppen met de bezorgdiensten omdat ze de steeds hoger wordende commissie niet meer kunnen betalen.

Ondanks alle kritiek denk ik niet dat de bezorgdiensten snel zullen verdwijnen. Het is gewoon te handig om even snel eten te bestellen. Maar ik zelf ga in de toekomst proberen om zoveel mogelijk direct bij de friettent te bestellen. Dat is vaak goedkoper, en levert de friettent zelf meer op.